مقـــــالات |
طبیعت و جهان در اندیشه اسلامی با وجود آنکه وسیلۀ ارتباط اولیه خداوند با بندگانش رسولان الهی هستند، کل جهان نیز نشانه و آیتی از آیات الهی است. جهانی که تصویر می کند به صورتی هماهنگ و موزون در معرض دید ما قرار می گیرد، که هر یک از اجزای آن در تعادل و توازن با اجزای دیگر می باشد و همین احساس نظم و تعادل و ثبات جهان است که به عنوان یکی از آیات قدرت خلاقۀ خداوندی و وحدانیت الهی مورد اشاره واقع می شود . همچنین قدرت وی بر سایر مخلوقات موجود در طبیعت مادی هم که به آنها قدرتی داده شده که می توانند مطابق نظم خاصی به کار خود ادامه دهند ، گسترش یافته است. مثال خوبی که قرآن، در این مورد به دست میدهد زنبو رعسل است:
فرشتگان، جن و عالم غیب: در میان مخلوقات دیگر خداوند که در قرآن ذکر گردیده اند می توان ازموجوداتی روحانی به نام فرشتگان، جنّ و موجوداتی که به نام «غیب» مورد اشاره قرارگرفتهاند نام برد. وظیفۀ فرشتگان حفاظت و صیانت از همۀ کسانی است که روی زمین هستند و دعا برای بخشودگی آنهاست و دیگر اینکه اوامر و فرمانهای الهی را به جای می آورند. طایفۀ جن، برعکس، خوب و بد دارند و افراد انسانی غالباً گول این ارواح را خورده، به دام آنها می افتند و حتی ممکن است به غلط آنان را پرستش نمایند. «غیب» نیز آن چیزی است که افراد بشر هیچ معرفت مستقیمی از آن ندارند و بلکه در خارج از قلمرو درک و معرفت انسانی قرار دارد. در میان فرشتگان مخلوق خداوند، همچنین از شیطان نام برده شده که سمبول عدم اطاعت به درگاه ربوبی بوده، نقش ویژه اش گمراه کردن انسانهاست (قرآن: 120 – 119/4). بنابراین، در زبان قرآن، علاوه بر قلمروی جهان و دنیای طبیعی پیرامون ما، یک سلسله مخلوقات دیگری نیز به رسمیت شناخته شده اند که هر یک نقش و وظیفۀ خاص خویش را در عالم مخلوق و منظوم بر عهده دارند. با وجود این، پیام اصلی قرآن را آنهایی است که در بین مخلوقات الهی مکّرمترین آنها می باشند؛ یعنی افراد بشر و عالم انسانی. افراد بشر: انسانها در عالم خلقت ازجایگاه ویژه ای برخوردارند (4/95). مقام ویژۀ آنان از این بابت است که خداوند متعال، به هنگام خلقت آنها، ظرفیت بیشتری برای دانستن و پاسخ به دعوت الهی خویش به آنان عطا فرموده است. از جهت دیگری نیز انسانها مقام ویژه ای دارند و آن عبارت از این واقعیت است که در ساختار وجودی آنها عنصر اراده و انتخاب تعبیه شده است و بنابراین آنان میتوانند، از طرفی با اطاعت از احکام و دستورات الهی به عالی ترین درجاتی که برای ایشان به عنوان اشرف مخلوقات الهی منظور شده ، نائل آیند و از طرف دیگر، با نافرمانی از خداوند وانکار ذات الهی تا بالاترین حد متصور از خداوند دور شوند و این آزادی انتخاب به بهترین وجه ممکن در آیات قرآن از داستان خلقت آدم بیان گردیده است. پس از اینکه خداوند آدم را از صورت خاک خلق کرد، در وی از روح خویش دمیده، دانش همه چیز را به وی آموخت، سپس خداوند از فرشتگان خواست تا در مقابل آدم سجده کنند. یکی از فرشتگان از این کار سرباز زده، به ابلیس و یا شیطان ملقب گردید که از آن پس کوشش می کند که انسانها را از راه الهی منحرف نماید. اولین هدف شیطان نیز خود حضرت آدم (ع) بودکه در مقابل وسوسه های شیطان از پای درآمده ، بعداً به اشتباه خویش پی برد و ا زخداوند طلب بخشش نمود، که بخشیده شد و به منزلت (مقام) اولیۀ خویش بازگشت. بدین ترتیب، حضرت آدم (ع) را می بینیم که سمبل هر دو حق انتخاب رفتار انسانی است. آنهایی که پیام قرآن را می پذیرند به صورت زیر خطاب شده اند: قسم به عصر، به درستی که انسانها در زیانکاری می باشند، مگر آنان که ایمان آورده، عمل شایسته انجام داده، و به حق و راستی و پایداری در راه دین یکدیگر را سفارش کردند (قرآن: سوره 103) . |